İran bugün sandığa gidiyor

Ülkenin eski reformcu cumhurbaşkanı Muhammed Hate-mi’nin de Ruhani’yi desteklediğini ilan etmesiyle eski nükleer başmüzakereci yarışta iddialı konuma geldi.

Bugün cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak olan İran’da iki ana siyasî akımdan biri olan reformcu kanadın adaylarından Muhammed Rıza Arif, adaylıktan çekildiğini açıkladı. Nispeten düşük profilli bir aday görüntüsü çizen Arif çekilme kararında, reformcuların önde gelen ismi eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hâtemi’nin kendisine bir mektup göndererek seçimlerden çekilmesi tavsiyesinde bulunmasının etkili olduğunu açıkladı. Hâtemi’nin 2001 ile 2005 yıllarında birinci yardımcısı olan Arif’in çekilme kararıyla reformcular, eski Millî Yüksek Güvenlik Konseyi Sekreteri Hasan Ruhani etrafında birleşmiş oldu.

Hâtemi, kişisel internet sitesinden yayımladığı mesajla da Ruhani’ye olan desteğini açıktan ilân etti. Hâtemi, “Ülkeyle ve halkın kaderiyle ilgili ağır mesuliyet duygumla oyumu sevgili kardeşim Doktor Ruhani’ye vereceğim.” dedi. Reformcu kanadın önemli ismi Hâtemi, daha önce de siyasette pragmatik bir isim olarak bilinen eski Cumhurbaşkanı Ali Ekber Hâşimi Rafsancani’yi desteklediğini açıklamış, fakat Rafsancani’nin adaylığı Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından onaylanmamıştı.

Önceki gün de muhafazakâr kanadın adaylarından Gulam Ali Haddad Adil, seçim yarışından çekildiğini ilan etmişti. Haddad Adil, çekilmekteki amacını muhafazakâr bir adayın cumhurbaşkanı olması olarak ilan etmiş, fakat herhangi bir muhafazakâr adayı işaret etmemişi.

Kimler yarışıyor?

Her iki kanattan birer adayın çekilmesiyle seçimlerde üçü muhafazakâr, biri reformcu, ikisi de bağımsız olmak üzere 6 aday ipi göğüslemeye çalışacak. Seçimlerde, muhafazakâr kanadın adayları Tahran Belediye Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, Millî Yüksek Güvenlik Konseyi Sekreteri ve Nükleer Başmüzakereci Said Celili ve eski Dışişleri Bakanı Ali Ekber Velayeti iken, reformcular eski Millî Yüksek Güvenlik Konseyi Sekreteri Hasan Ruhani’yi destekleyecek. Eski Devrim Muhafızları Komutanı Muhsin Rızayı ve eski bakanlardan Muhammed Garezi ise bağımsız olarak seçimlere katılıyor.

Hatemi’nin desteğiyle reformcuların tek adayı konumunda olan Ruhani, merkezci ve uzlaşmacı bir siyasetçi olarak biliniyor. Muhafazakâr adayların ise İran’da iktidarın en yüksek noktasında olan ülkenin dinî lideri Ali Hamaney’e yakın oldukları biliniyor. Temel konularda aynı fikirde olan muhafazakâr adaylar arasında ülkenin nükleer programı nedeniyle Batı’ya karşı aldığı pozisyonla ilgili sadece ton farkı bulunduğu ifade ediliyor. Herhangi bir adayı desteklemediği konusunda ısrarcı olan Hamaney, tek bir oy hakkının olduğunu söylemekle yetiniyor. İran’da dünyanın gündemini daha çok meşgul eden uranyum zenginleştirme programı ve Suriye’de devam eden iç savaşta Esed rejimini destekleme gibi devletin temel politikalarının kararını Hamaney veriyor. Yaklaşan seçim, 2009 yılında yaşanan sokak olaylarından sonraki ilk seçim olacak. O dönemde iki reformcu aday, Mahmud Ahmedinejad’ı cumhurbaşkanlığına taşıyan seçimlere hile karıştırıldığını iddia etmiş, başlayan protesto dalgası güvenlik güçlerince bastırılmıştı.